تفاوت زخم تونلی و زخم آندرماین در چیست؟ زخم سینوسی چه زخمی است؟ این مقاله که در دپارتمان تخصصی سینوهه سلامت آماده شده است به شما در درک بهتر مفهوم زخم تونلی ، زخم آندرماین و زخم سینوسی کمک خواهد کرد.
زخم تونلی یا مسیرهای سینوسی
زخم تونلی یا مجرای سینوسی یک دهانه یا مجرای باریکی از زخم زیر پوست است که در هر جهتی از بافت نرم امتداد می‌یابد و منجر به ایجاد فضای مرده با احتمال تشکیل آبسه می‌شود. که به آن زخم ترکینگ (مسیری) نیز گفته می شود، این زخم ها از این جهت که در یک جهت پیشروی می‌کنند با زخم آندرماین که در واقع تخریب بافت زیرین اطراف حاشیه زخم است، تفاوت دارند.
اتیولوژی (علت ایجاد زخم سینوسی و زخم تونلی چیست)
عفونت بافت های زیرین
شاید شایع‌ترین علت ایجاد زخم تونلی، عفونت بافت‌های زیرین باشد. در حالی که اغلب این عفونت‌ها منشأ پوستی دارند، ممکن است عفونت از ساختارهای عمیق‌تری مانند استخوان ناشی شود.
پانسمان نامناسب
پانسمان نامناسب زخم می‌تواند باعث ایجاد زخم تونلی شود، زیرا پانسمان بیش از حد ممکن است به بافت گرانوله تازه تشکیل شده آسیب برساند و پانسمان غیرکافی نیز نمی‌تواند منجر به ایجاد و یا تجمع ترشحات اضافی در زخم شود.
تروما یا فشارهای خارجی
تروما یا فشارهای خارجی مانند برش نیز می‌تواند موجب آسیب به بافت عمیق زخم شود که می‌تواند منجر به ایجاد زخم تونلی شود.
وجود اجسام خارجی در زخم
یکی دیگر از دلایل بالقوه تونل زنی زخم‌ها، وجود اجسام خارجی در زخم است، مانند مواد بخیه غیرقابل جذب یا مواد باقی مانده ناشی از پاکسازی ناقص زخم.
عوامل خطر
1. قبلا محل زخم دارای آبسه شده باشد.
2. جراحی قبلی در محل یا اطراف زخم انجام شده باشد (زیرا احتمال وجود اجسام خارجی در مجرای سینوسی افزایش می‌یابد).
3. ضربه ای که اخیرا به ناحیه زخم وارد شده باشد (وجود هماتوم یا تغییرات ایسکمیک).
روشهای تشخیصی
- سونوگرافی
2.سی تی اسکی
3. ام آر آی
4. استفاده از پروب جهت شناسائی
درمان زخم تونلی یا مجاری سینوسی (سینوس ترکت)
برای درمان زخم تونلی، معمولا بر روی درمان علت ایجاد زخم تمرکز می شود. هدف از این درمان، تحریک رشد بافت گرانوله در مجاری تونلی و اطمینان از اینکه پیش از موعد تکمیل درمان، لبه های زخم بسته نشوند. زخم باید برای ارزیابی عمق، جهت و تعداد مسیرهای آن بررسی شود و در مرحله‌ی بعد، ابعاد زخم را می‌توان روی سطح پوست ترسیم کرد تا به وسعت و میزان پیشروی آن پی برد. هنگام بررسی زخم، از استفاده از اپلیکاتورهای با نوک پنبه‌ای خودداری کنید، زیرا ممکن است الیاف را در زخم باقی بگذارند. کاتترهای پلی اتیلنی نرم یا شناساگرهای استیل ضد زنگ جراحی اغلب برای این کار استفاده میشوند. در بیشتر موارد، استفاده از پانسمان هایی که به اندازه کافی ترشحات را از حفره زخم تخلیه می‌کنند و تشکیل بافت گرانوله را بهبود می‌بخشند، کافی هستند، اما در موارد شدید ممکن است لازم باشد که زخم را جراحی کرده تا زخم به درستی درمان شود. باز کردن زخم به این روش، بررسی، ارزیابی و تمیز کردن آن را آسان‌تر کرده و از بسته شدن سریع لبه‌های زخم و تشکیل آبسه‌های احتمالی دیگر جلوگیری می‌کند. همچنین یکی از راه های دستیابی به این اهداف درمانی برای درمان زخم های تونلی استفاده از درمان زخم به وسیله وکیوم تراپی است.
نحوه بررسی زخم تونلی و زخم آندرماین
به عنوان بخشی ازمطالعه و ارزیابی زخم، علاوه بر توجه به موقعیت زخم و اندازه‌ی آن، کل بستر زخم باید از نظر تونلی بودن و یا زخم آندرماین بررسی شود. در این قسمت توضیح مختصری درباره این مورد و نحوه شناسایی زخم‌ها آورده شده است.
نحوه بررسی زخم تونلی
زخم تونلی در اثر تخریب صفحات فاسیا ایجاد شده که منجر به ایجاد یک مجرای باریک می‌شود. تونل‌زدن زخم منجر به ایجاد فضای مرده‌ای می‌شود که احتمال تشکیل آبسه را دارد. برای اندازه‌گیری تونل، یک پروب به آرامی در مجرا قرار گرفته تا زمانی که مقاومتی احساس شود. فاصله از نوک پروب تا نقطه‌ای که در آن پروب با لبه زخم همسطح می‌شود، عمق تونل را مشخص می‌کند. تکنیک ساعت اغلب برای توصیف موقعیت تونل در بستر زخم استفاده می‌شود که در شناسایی و اندازه‌گیری مجدد عمق تونل زخم در زمان بعدی به منظور ارزیابی پیشرفت بهبود زخم مفید است. زخم تونلی می‌تواند در هر زخمی رخ دهد، اما بیشتر در زخم‌های جراحی و زخم‌هایی که منشا نوروپاتیک دارند، رخ می‌دهد.
نحوه بررسی زخم آندرماین
این نوع از زخم‌ها در اثر فرسایش زیر لبه‌های زخم ایجاد می‌شود و در نتیجه زخمی بزرگ با دهانه کوچک ایجاد می‌شود. بسیار شبیه یک کوه یخ، که آنچه روی سطح دیده می‌شود نشان دهنده چیزی نیست که در زیر آن وجود دارد. زخم آندرماین مستقیماً در زیر لبه زخم با یک پروب تقریباً موازی با سطح زخم اندازه‌گیری شده و هنگامی که مقاومتی احساس شود پیشروی آن متوقف می‌شود. فاصله از نوک پروب تا نقطه‌ای که در آن پروب با لبه زخم همسطح است نشان دهنده میزان پیشروی زخم آندرماین موجود است. تکنیک ساعت همچنین می‌تواند برای توصیف محل این نوع زخم استفاده شود. زخم آندرماین نسبت به زخم‌های تونلی معمولا شامل ناحیه وسیع‌تری از بافت است. زخم‌های تونلی به طور کلی در یک جهت پیشروی دارند، در حالی که زخم آندرماین ممکن است در یک یا چند جهت رخ دهد. زخم آندرماین اغلب در بیماران مبتلا به زخم‌های فشاری یا زخم‌های نوروپاتیک اتفاق می‌افتد.
نحوه بررسی زخم های سینوس ترکت
زخم های سینوس ترکت (sinus tract) زخم هایی با انتهای کور هستند که از سطح پوست تا حفره یا ناحیه آبسه زیرین امتداد می‌یابد. مجاری سینوسی اغلب باعث گیر افتادن ترشحات زخم میشوند و دریناژ زخم را مختل می‌کنند. این مجاری در اثر تخریب بافت زیر جلدی ایجاد میشوند که به صورت خطی رخ داده و زخم دیگری در انتهای تونل باز می‌شود. مجاری سینوسی اغلب ناشی از عفونت‌های جراحی هستند. اصطلاح “زخم سینوسی” اغلب به جای “زخم تونلی” استفاده می‌شود. بزرگترین تفاوت بین زخم سینوسی یا زخم تونلی و زخم آندرماین این است که زخم تونلی و مجاری سینوسی یک جهته هستند، در حالی که زخم آندرماین ممکن است در بیش از یک جهت رخ دهد.
زخم تونلی و زخم آندرماین همیشه به راحتی قابل مشاهده نیستند، بنابراین تمام انواع زخم‌ها باید به طور کامل بررسی شوند تا میزان کامل آسیب بافت مشخص شود. بدیهی است که زخم تونلی و آندرماین به دلیل اینکه این نقص‌ها باید پر شده و التیام یابند، مدت زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارند
ویدیو آموزشی تشخیص و درمان زخم تونلی و آندرماین
Sources
Moore, M. Wound Assessment. Wound Care Education Institute. http://www.ncnm.edu/images/CE/WCEI_outline.p
Meyers, B. (2008). Wound management: Principles and practice. 2nd edition. Pearson Prentice Hall. Upper Saddle River, New Jersey. pg 52-53.
How to Assess Wounds for Tunneling and Undermining/www.woundsource.com
Wound Watch: Assessing Pressure Ulcers. LPN2009; Jan/Feb 2009 5(1), pg 20-23. http://www.nursingcenter.com/lnc/static?pageid=844487