چکیده

به دلیل افزایش روزافزون استفاده از فیلر، تعداد گزارش عوارض استفاده از آن در حال افزایش است. عوارض پس از تزریق فیلر ممکن است در هر زمانی پس از عمل، به سرعت و یا مدتی پس از آن به صورت جزئی یا به میزان شدیدی رخ دهد.

در این مقاله، یک الگوریتم درمانی برای کمک به بهبود زخم و بازسازی بافت و ایجاد نتایج زیبایی شناختی خوب با درمان زود هنگام در پاسخ به عوارض جانبی استفاده از فیلرها پیشنهاد می‌شود. آشنایی با درمان این عوارض نادر برای رسیدن به بهترین نتیجه ممکن ضروری است.

تعریف فیلر و ویژگی‌های آن

فیلرهای تزریقی ایده‌آل باید ایمن، زیست سازگار و مقاوم در برابر عفونت باشند. همچنین باید نسبت به بافت اطراف ثابت بوده و حجم خود را در چین و چروک و خطوط بدن حفظ کند. ورود یک فیلر ایده‌آل به بدن بهتر است حداقل واکنش ورود جسم خارجی از جمله تشکیل گرانولوم را القا کرده و برای تزریق نباید تراتوژنیک (عامل نقص جنین)، سرطان‌زا و حساسیت‌زا باشند. تخلیه‌ی یک فیلر ایده‌آل نیز در صورت بروز عوارض ضروری است. فیلرها به سه دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند: طبیعی، مصنوعی و مخلوط.

استفاده از فیلرها برای افزایش حجم نیز رو به افزایش است، از جمله برای کانتور صورت، اصلاح چین و چروک پلک پایین، جوان‌سازی دست و همچنین اصلاح عدم تقارن صورت و نقایص مادرزادی استخوان و بافت نرم بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. فیلرها همچنین در بیماران مبتلا به اسکلرودرمی، بیماری رومبرگ یا لیپودیستروفی صورت در درمان سندرم نقص ایمنی مورد کاربرد هستند. از دیگر موارد مصرف آن بزرگ کردن لب و بزرگ کردن کام نرم در بیماری‌های شکاف کام و بدشکلی آن، فلج یک طرفه تارهای صوتی، اصلاح سندرم اربیت آنوفتالمیک و انوفتالموس است.

عوارض فیلر

پس از تزریق فیلر، خطر عوارض کوتاه مدت و بلند مدت همواره وجود دارد، از جمله: تورم، التهاب، کبودی، ظهور توده‌ها و ندول‌ها، بروز عفونت، سفید شدن و نکروز. همچنین بروز عوارض بلند مدت مانند تلانژکتازی، جابه‌جایی و ایجاد گرانولوم و بیوفیلم و ایجاد نقایص پوستی. 

رخدادهای مرتبط با عروق، عوارض عمده و فوری خواهند داشت که به احتمال زیاد منجر به عواقب دائمی می‌شوند. این موارد می‌توانند از آمبولی داخلی عروق مواد تزریق شده، آسیب مستقیم سوزن به عروق، یا فشرده‎‌سازی خارجی عروق مجاور به دلیل خواص آبدوستی محصول ایجاد شوند. تزریق ناخواسته شریان زاویه‌ای، پشتی بینی یا عصب سوپراتروکلئار احتمالا منجر به پاسخ‌های ایسکمی و نکروز می‌شود. تغییرات رنگ موضعی در نواحی آسیب دیده باید شاخص احتمال خطر اختلال عروق را افزایش دهد.

نکروز بافت در اثر تزریق فیلر

ایسکمی ایجاد شده باعث تغییر رنگ تیره‌ای شده که به آرامی یا عدم پر کردن مجدد مویرگ‌ها پس از اعمال فشار و همچنین از دست دادن عملکرد احتمالی همراه است. مرحله نهایی آسیب عروقی، نکروز پوست است. درمان مناسب باید بلافاصله پس از احتمال خطر اختلال عروقی آغاز شود. تزریق باید متوقف شود و ناحیه تزریق بلافاصله ماساژ داده شود و همچنین برای افزایش اتساع عروق کمپرس گرم اعمال شود. به دلیل آسیب عروقی و نکروز ناشی از آن، دبریدمان و مراقبت از زخم برای به حداقل رساندن جای زخم مورد نیاز است. گزینه‌های درمانی آنتی‌بیوتیک‌ها و برش و دریناژ و همچنین مراقبت‌های موضعی زخم، و تزریق سلول‌های بنیادی حاوی چربی برای تقویت روند بهبودی و بازسازی بافت هستند، که معمولاً پس از ایجاد اسکار چندین هفته طول می‌کشد تا مراحل تشکیل بافت گرانوله و اپیتریال انجام شود. سلول‌های بنیادی یک جمعیت منحصر به فرد از سلول‌های بیولوژیکی تمایز نیافته هستند که با ترشح فاکتورهای رگ‌زایی، فرآیندهای رگ‌زایی را افزایش می‌دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند سلول‌هایی را تحریک کنند که در بهبود زخم مفید هستند.

فیلر پوشش داده شده ممکن است در برابر تخریب مقاومت کرده و در ماکروفاژها جدا بماند. این ماکروفاژها سیتوکین‌های مختلف و سایر مواد التهابی ترشح می‌کنند که دیگر ماکروفاژها و مونوسیت‌های خون را جذب می‌کنند. اندازه هر ماکروفاژ ممکن است افزایش یابد (هیستوسیت‌های اپیتلیوئیدی) یا ترکیب شوند و سلول‌های غول پیکر خارجی چند هسته‌ای را تشکیل دهند. در طی این فرآیند گرانولوما تشکیل می‌شود. نرخ گزارش شده تشکیل گرانولوم 0.01٪ تا 1٪ است. گرانولوم‌ها می‌توانند با همه فیلر‌های بافت نرم، صرف‌نظر از نوع آن‌ها، رخ دهند و معمولاً پس از یک دوره نهفته، که می‌تواند چند ماه تا چند سال بعد از تزریق فیلر باشد، ظاهر ‌شوند.

روش‌های پیشگیری از عوارض فیلر

انتخاب روش‌های تزریق مناسب نیز حائز اهمیت است زیرا می‌تواند به نتایج موفقیت آمیز منجر شده و خطر عوارض آن را کاهش دهد. استراتژی اولیه مناسب در کاهش خطر عفونت، پاکسازی کامل محل تزریق است. مشخص است که فیلرهای دائمی که خاصیت آبدوستی دارند نباید از طریق مخاط دهان یا بینی تزریق شوند و همچنین نباید به محل تزریق فیلر قبلی یا بافت آسیب دیده تزریق انجام شود. تکنیک‌های متفاوتی برای تزریق وجود دارد که با افزایش خطر عوارض جانبی مرتبط است.

پس از تزریق فیلر، باید از قرار گرفتن در معرض دماهای بالا و پایین خودداری شود. به مدت یک روز، گیرنده‎‌‌های فیلر باید از لمس یا فشار به محل عمل جراحی خودداری کنند و از تماس با آب برای جلوگیری از التهاب اجتناب شود. همچنین تقریباً به مدت 1 هفته، از مصرف الکل و استعمال دخانیات باید اجتناب شود.

نتیجه‌گیری

شناخت آناتومی صورت و نواحی پرخطر آن برای پزشکان از اهمیت زیادی برخوردار است. متخصصان تزریق فیلر باید به تناسب هر فیلر، تکنیک‌های تزریق و عوارض احتمالی آن را بشناسند. اگر عارضه‌ای رخ دهد، الگوریتم‌های درمانی ارائه شده در این مقاله برای تسهیل و به حداقل رساندن عواقب طولانی مدت استفاده از فیلرها مفید خواهند بود.